Geçtiğimiz senenin sonlarına doğru, dünyanın birçok ülkesinde bulunduğu söylenen bir trend Türkiye’yi de sarmaya başladı: Sabah partileri. Birçok haber kanalı ve gazeteye göre[1] Los Angeles ve Londra gibi metropollerde başlayan akıma geçen sene İstanbul da katıldı. Peki bu trend neden başladı ve gerçekten bahsedildiği kadar popüler mi?
Düzenleyiciler
Öncelikle bu trendin başladığı noktalara bakmak lazım. Örnek verdiğimiz kanallarda bahsedilen popülerlik aslında gerçek bir popülerlik. Sadece Londra ve Los Angeles değil, dünyanın dört bir yanı sabah 6.30’da uyanılan, biraz yoga yaptıktan veya spada dinlendikten sonra kahve ya da detox suları içtiğin bir partide dans ederek eğlendiğin, aynı zamanda da sabah sporunu yaptığın partilerle dolu. Ama trend olmak sadece var olmak değildir. O olay hakkında konuşulması da lazım ve bu partiler hakkında bulunabilen haberler en geç 2017 yılına ait![2] 2017 yılından sonra ise bu partilerle ilgili bütün haberler kesiliyor, yani zamanında trend olmuş olsa bile bu partilerin popülerliği çoktan sönmüş gibi. ABD’de başlayan bu partiler 2017’de dünyada 17 şehirde yapılıyordu bile. Bu partilerin hepsinin sabahın erken saatlerinde başlayıp güne hazırlanırken “eğlenmeni” amaçlamalarının dışında önemli bir ortak noktası daha var: “Daybreaker”.
Daybreaker 2013’te kurulan ve kurucuları Radha Agrawal’a göre onun gibi alkollü gece hayatından sıkılan insanların eğlenmesi için kurulmuş tatlı şirin bir şirket.[3] E tabi içinde bulunduğu zindelik endüstrisi şeklinde çevrilebilecek olan “wellness” endüstrisinin 6.3 trilyon dolarlık bir endüstri[4] olması da küçük bir bonus ve bu partilere giriş ücretlerinin de 20$ ve 40$ arasında, yani şu anın TL değeri ile 700 TL ve 1400 TL bandı arasında olması da daha sağlıklı bir şekilde eğlenmek için ödenen küçük (!) bedeller sadece. Bu partilerle ilgili her haberde Daybreaker ismi geçiyor. Hatta bu haberler haberden çok reklama benziyor. Bilet fiyatları da göz önüne alınca modern zamanların sağlıklı yaşam çılgınlığı üzerinden para kazanmaktan başka bir amacı olmayan global bir şirketin yaymaya çalıştığı bir akım gibi duruyor sabah partileri.
Zindelik endüstrisi çevirisi muhtemelen Türkiye’de gerçek anlamda olsaydı bu endüstrinin kendine vereceği isim olmazdı, sağlık endüstrisi gibi bir ismi daha çok tercih ederlerdi, ama aslında bu şirketlerin sattığı şey sağlık değil, sağlıklı olma hissi. Para kazanmaları için anlık olarak insanların kendilerini daha iyi hissetmelerini sağlamaları lazım, gerçekten de daha sağlıklı olmaları değil. Unutmamak lazım içinde kokain bulunan kola, bir zamanlar ilaç olarak satılıyordu[5]. Bu şirketlerin sattığı kendini sağlıklı hissetme hissi bazen gerçekten de daha sağlıklı olmak anlamına gelebilir, sabah spor yapmak tabii ki sağlıklı bir aktivitedir, ancak onların temel amacı yine de sağlık değil, insanların daha dinç olmalarıyla birlikte daha verimli çalışmaları oluyor. Bu sabah partileri veya bütüncül diyetler insanların kapitalist sistem içindeki fiziksel ve daha çok zihinsel yorgunluklarına sistem içi bir bandaj işlevi olmaktan öteye gidemiyor; aynı zamanda da bu fikri uygulayanlara inanılmaz bir kâr sağlıyor.
Türkiye’deki partileri düzenleyen yerler ise, en azından şimdilik bu sistemin parçaları değiller. Bu partileri genel olarak daha küçük butik kafeler, daha büyük mekanlar ve hatta belediyeler bile düzenliyor.[6] Bunların özellikle butik kafelerde düzenlenenleri paralı bile olmuyor. Daha çok yeni müşteri çekmek ve daha ölü saatlerde de satış yapmak gibi küçük çaplı kar arayışları var. Büyük mekanlar da aynı şekilde ölü zamanlarını girişi paralı olan etkinliklerle doldurmak istiyorlar. Belediyeler de bu akımdan faydalanıp kendi popülaritelerini arttırmaya çalışıyorlar.
Katılımcılar
Sabah 5-6 gibi kalkmak kolay bir şey değil. Üstüne bu saatte kalkan insanların daha geleneksel olan gece düzenlenen eğlencelere gidemeyecek kadar yorgun olacakları da bir gerçek. Yani bu sabah eğlenceleri için eski eğlence düzenlerini değiştirmeleri gerekiyor, üstüne bu partilerde içki de çoğu zaman içilmiyor. Yani gece partilerini tam olarak ikame eden bir kavram da değil bu sabah partileri. Peki insanların bu partilere gitme nedeni ne?
İnsanlar hayatlarında bir şeylerin yanlış gittiğinin farkında. Birçoğu gününün çok önemli kısmını işte geçiriyor, bu partilerin esas hedef kitlesi olan beyaz yaka işçilerin önemli bir kısmı işinden hiçbir şekilde tatmin de olmuyor. Bu sebeplerle insanlarda depresyon ve anksiyete gibi problemler hiç olmadığı kadar fazla. İnsanlar kendilerinde olan bu sorunları çözmek için yollar arıyor ve sistemi değiştirmek onların bireysel olarak yapamayacağı bir şey olduğu için ve örgütlenme aktiviteleri kriminalize edildiği için soruna odaklanmaktansa kendilerine odaklanıp kendilerini değiştirmeye çalışıyorlar. Bu partilerde bu kendini geliştirme furyası için biçilmiş kaftan. Sabah erken kalkıp sporunu yapıyorsun, alkolden uzak duruyorsun ve enerjik bir şekilde işine gidiyorsun. Birçok insan için çok ideal bir hayat tarzı.
Türkiye içinde de katılımcıların nedenleri çok değişmiyor. İnsanlar hiç olmadığı kadar çok çalışıyor ve çalışmadıkları zamanlarda da kendilerini geliştirmeyen sosyal aktiviteleri yapmaya çekiniyorlar. Bu partilerin esas hedef kitlesi olan; hukuk bürolarında, “consulting” firmalarında ya da başka yerlerde çalışan beyaz yaka insanlar, belki iyi maaş alıyor olabilirler ama haftanın 6 günü yaklaşık 10-11 saatlerini çoğu zaman onları tatmin etmeyen işlerinin başında geçiriyorlar ve kendilerine ayıracakları, spor yapıp dinlenecekleri zamanla eğlenecek zamanı bulamıyorlar. Bu yüzden bu zamanları birleştirerek hayatlarını işlerine göre şekillendiriyorlar.
Neden Şimdi?
Sabah partilerinin Türkiye’ye gelmesinin gecikmesinin en temel nedeni sosyal medyanın Türkiye’deki gelişimi. Sosyal medya 2010’ların ortasında hali hazırda yer edinmiş olmasına rağmen hala reklam potansiyeli tam olarak kavranmamıştı ve Avrupa ve Amerika’da daha o zamandan yeşermeye başlamış olan “influencer” florası Türkiye’deki kazanacağı etkiden çok uzaktı. Sosyal medyanın etkisinin arttırmasıyla insanların yeni içerik bulma istekleri de arttı. “Tıklanmak” birçok insan için bir geçim kapısı oldu ve sabah partileri gibi ilginç ve ulaşılabilir etkinlikler de değer kazandı.
Sabah partileri Türkiye için çok yeni bir etkinlik. Ancak bir anda çok popüler olması bu etkinliklerin popülerliğini koruyacağı anlamına gelmiyor. Yurt dışında bu Daybreaker partilerinin popülerliği önemli miktarda azaldı. Bunun Türkiye’de de er ya da geç olmasını bekleyebiliriz. Aynı zamanda bu etkinliklerin şu anki popülerliklerini bile sorgulayabiliriz. Sonuçta beyaz yakalılar arasında bile bir azınlığın gittiği bu olay mavi yakalar arasında neredeyse hiç etki göstermiyor. Sabahın köründe, belki beyaz yakalar işe gitmeden iki üç saat önce işe giden insanların, inşaata gitmeden önce birkaç saat dans edip kendilerini daha fazla yormalarını beklemek saçma olurdu. Ancak sabah partilerinin bu “trendliğinin” Türkiye kapitalizmindeki sorunların bazılarını gün yüzüne çıkardığını söylemek de yanlış olmaz. Çalışmaktan normalde eğlendikleri gibi eğlenmeyen insanlar kendilerine yeni yollar arıyorlar. Bu durumda insanların yaşama amaçlarının hayatta kalmaya dönüşmesiyle bu eğlencelerde aranılan bir özellik de sağlık oluyor. Daha verimli olmanın kapitalizmin doğuşundan beri insan hayatının merkezine geldiğini de düşünmek lazım. İnsanların değerleri işinde, okulunda ve özel hayatında her zaman “doğru” olmakla ölçülüyor. Hata yapmaya veya yanlış gözükmeye kimsenin pek tahammülü yok. Bunu yaşayan insanlar da doğal olarak başkalarını da bu standartlara tabi tutuyor. Bu döngü içinde içki içmek gibi senin için aktif olarak zararlı olan aktivitelere burun kıvrılmaya başlıyor. Sabah geç kalkmak ayıp oluyor.
Erken kalkmak ve sabahları eğlenmek kötü bir şey değil. Bazı insanlar böyle eğlenmeyi gerçekten sevebilir. Sorun insanların diğer eğlenme şekillerini yapamayacak hale gelmeleri ve sorunlarının çözümü olarak sistemi değiştirmeye çalışmaktansa kendilerini değiştirmeye çalışmaları. Kim bilir, belki de sorun o saatte onları eğlenmek zorunda bırakan işlerindedir.
[1] https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/stil/yeni-trend-sabah-partisi-42630908 https://www.youtube.com/watch?v=7zeoJRVftsA&ab_channel=KanalDHaber [2] https://www.pbs.org/newshour/arts/start-your-morning-by-going-to-a-7am-sober-rave https://www.nytimes.com/2015/03/15/style/the-rise-of-early-morning-dance-parties.html [3] https://www.nbcnews.com/better/diet-fitness/we-tried-daybreaker-could-key-mornings-be-dance-party-n739661 [4] https://globalwellnessinstitute.org/press-room/statistics-and-facts/ [5] https://daily.jstor.org/who-took-the-cocaine-out-of-coca-cola/ [6] https://www.instagram.com/adanabld/p/DEzo0fHgi3x/
